درس دیپلماسی ترکی به ایرانیان سایت بازتاب
درس دیپلماسی ترکی به ایرانیان| سایت بازتاب | کد خبر : ۳۰۰۱۴ |
پرونده هسته‌ای ایران و تلاش دیپلمات‌های ایرانی برای دفاع از حق کشورمان در دارا بودن فناوری هسته‌ای در حالی در جریان است که همسایه شمال غربی ایران، تلاش می‌کند عضو اتحادیه اروپا شود.
در مقاله‌ای که «حسن سواری» به رشته تحریر درآورده، با بررسی حرکت اخیر «عبدالله گل»، وزیر خارجه ترکیه، که به پیروزی دیپلماسی این کشور انجامید، اشاره شده و به نقش یکپارچگی مردم این کشور در این پیروزی پرداخته است.
در این مقاله آمده است: بر پایه برنامه از پیش‌تعیین شده، سوم اکتبر روزی بود که باید مذاکرات مربوط به تعیین چهارچوب گفت‌وگو‌های اتحادیه اروپا و ترکیه جهت الحاق این کشور به اتحادیه از سر گرفته می‌شد. اما چند روز پیش از این تاریخ، به خاطر مخالفت اتریش با اصل عضویت ترکیه، بحرانی در این زمینه پدیدار شد... .
در آستانه سوم اکتبر، وزارت خارجه اتریش به صراحت مخالفت خود را ابراز کرده و اعلام داشت، تنها با فرمولی در این زمینه موافقت خواهد کرد که به موجب آن، ترکیه نه به عنوان عضو، که شریک ترجیحی در کنار اروپا باشد، چیزی که احزاب دست‌راستی افراطی فرانسه نیز از آن حمایت می‌کنند. اما ترکیه به هیچ وجه حاضر به پذیرش این پیشنهاد نبوده و نیست. در آستانه زمان مذاکرات، به دلیل اصرار اتریش بر موضع خودش، مردم و دولت ترکیه به صورت یکپارچه مخالفت خود را با این پیشنهاد ابراز داشته و مطبوعات کشور ـ همگی موافق و مخالف دولت ـ از موضع دولت حمایت کردند وزارت خارجه ترکیه اعلام کرد که «تا زمانی که اروپا در مورد شروع مذاکرات منتهی بر عضویت کامل این کشور به اجماع نرسیده و بر فرمول شریک ترجیحی اصرار کند هواپیمای حامل وزیر خارجه برای شرکت در نشست بروکسل و امضای سند مربوطه از آنکارا بر نخواهد خاست»؛ این جمله را بخاطر بسپارید... .
آنچه بیش از هر چیز خودنمایی می‌کرد، «وحدت ملی» بود که حول محور «منافع ملی» شکل گرفته بود و این یگانگی و اتحاد، در مدت کوتاه به اوج خود رسید تا بتواند اروپا را به یافتن راه‌حلی که برآورنده انتظارات ترک‌ها باشد، قانع کند. به هر حال، بحران لحظه به لحظه جدی‌تر می‌شد، وزرای خارجه اروپایی در بروکسل منتظر «عبدالله گل» بودند در حالی که او تصمیم خود دال بر عدم شرکت در این نشست را به صراحت اعلام کرده بود. با توجه به حمایت ملی گسترده از تصمیم دولت، که از چشم اروپاییان پنهان نبود، لازم بود تا این قضیه با لحاظ کردن خواسته طرف ترک، به نحوی حل‌وفصل می‌شد زیرا که اروپاییان نیز گرچه شرایط سخت‌تری را به این دولت تحمیل می‌کنند و ترکیه دلخواه خود را به عنوان عضو جامعه اروپا می‌پسندند، اما مایل نبوده و نیستند که یک کشور همسایه نسبتا قدرتمند عضو «ناتو» و دارای یک بازار مصرف بالقوه 60 میلیونی را به راحتی از دست دهند. به هر حال در این قضیه، پشتوانه ملی دولت ترکیه، عامل انکارناپذیری بود.
و اما این بن‌بست چگونه مرتفع شد؟ ... .
«عبدالله گل»، وزیر خارجه ترکیه، اواسط شب وارد بروکسل شد و مورد استقبال میزبانان قرار گرفت. «استراو» که به گرمی از میهمان خود پذیرایی کرده بود، آن روز را یک روز تاریخی نامید! نخست‌وزیر ترکیه در مصاحبه مطبوعاتی در آنکارا اعلام کرد که اروپا با موافت خود با مذاکره پیرامون عضویت کامل ترکیه، از دو گزینه «تبدیل به باشگاه دول مسیحی» و یا «بازیگر مؤثر بین‌المللی» گزینه دوم را انتخاب و اضافه کرد، این موفقیت، مرهون حمایت توده‌ای مردم ترکیه بود... .
به رغم این واقعیت، ملاحظه شد که این نوع موضعگیری از سوی دولت ترکیه، نه تنها در میان ترک‌ها مورد سرزنش قرار نگرفت، بلکه به شدت حمایت شد، به طوری که ظرف آخرین 24 ساعت پیش از بن‌بست به وجود آمده، رقم 73 درصد ترک‌ها که موافق عضویت کشورشان در اتحادیه بودند، به 62 درصد تقلیل یافته و صفحه‌های بیشتر روزنامه‌ها بر موضعگیری شدید علیه کارشکنی اروپاییان نقش بسته بود. به علاوه، این ریسک هم وجود داشت که نشست بروکسل به دلیل خودداری ارادی ترک‌ها از شرکت در جلسه «مسیله» را ولو تا مدتی، کأن‌لم‌یکن تلقی کرده و مسئولیت آن را به گردن ترک‌ها بیندازند. با این وصف، کسی وزیر خارجه و دولت اردوغان را بی‌سواد و نا‌آگاه به امور سیاسی متهم نکرد در حالی که بعید نبود و نیست که این موضعگیری تند، منتقدانی هم در داخل ترکیه ـ چه از میان احزاب و چه از میان شخصیت‌های سیاسی ـ داشته باشد، ولی مهم این بود که این گروه و افراد، تمایلات و نقطه‌نظرات خود را به صورت علنی ابراز نکردند تا مبادا موضع دولتمردان، در صحنه حساس دیپلماسی تضعیف شود... .
یکی از مؤلفه‌های اصلی در ترجیح منافع ملی به منافع گروهی و حزبی این است که در صورت وقوع بحران، نخبگان سیاسی و گروه‌ها و روزنامه‌ها افکار عمومی را به پشتیبانی از دست‌اندرکاران سیاست خارحی هدایت نمایند. حتی اگر اعتقاد بر این باشد که این نوع موضعگیری و اظهارات اشتباه بوده و مخاطره‌انگیز است. به نظر نمی‌رسد که علنی کردن انتقادات و مخالفت‌ها از موضعگیری دولتمردان درباره پرونده‌های مهم و حساس که بعد خارجی داشته و به سرنوشت ملت و امنیت کشور گره خورده است، امر پذیرفتنی باشد؛ چرا که کمترین اثر این رویکرد، تضعیف جایگاه طرف خودی در میدان مذاکرات است... .
