ذاتی پیس انسان گوتورمز تربیت چون بللی دیر
گونبه زین اوستونده بیر لحظه دایماز گردکان
چون قوشولدو نوحین اوغلو نا خلف یولداشلارا
زایل اولدی طایفاسیندان دای نبوت فزصتی
کهف اصحابین ایزین، اول ایزله یه ن ،ایت عاقبت
مایل اولدی آدمه یوکسلدی شانی شوکتی
یوکلو ده وه نی چشمه ییخار چای سئله چاتسا
گلمز او سئلین رحمی او بیچاره یه هرگز
انسانیله قوردون بالاسی قاسا بوی آتسا
انسان اولابیلمز ، یئنه بیر قورد اولاجاقدی
آدام کی اولدو یامان تربیت اثر قیلماز
قوتور ده میر چتین تیغ آبدار اولسون
او شور تورپاق یاشیل سونبول بتیرمز
هدردن دانه سه پدین سن چالیشدین
ایگید مظلوم لاری یاندیر دین اوردا
او گون کی ظالمه یاندین آلیشدین
آنلین دا عاغیل فراست هوشدان
آثار بو یوک لوک آنلانیردی
عزیز ضییائی بی ئین خدمتینده اولدوخ بیر اوچ قیسمت
حرمتلی مترجم و چئویرمن گوزل باغلاردان گلدی و الینده بیر کیتاب ، ائیله ده آلما و هیوا ائی گئتیر دی ائیله بیر ائی که سعدی شیراز دا اگر گورسئیدی نه یازادی
دئدیگیم کیبی اگر شهریار سوز اوستادی اولسای دی منه یئر قالمازدی و داها بیر سهندیه سئویلر دی که هامی حیران قالاردی
شانلی سهندیم و مراغا باغلارینا نه مودلی کی رحیم بی ضییائی کیمی کسلر و شاعر لری واردی، من ایگی قیسمت اولده سوزومو دئدیم و بو بولوم ده همین کیتابین اوللریندن نئچه بیت اولارق نمونه گئتیردیم کی هم ضییائی بین هنرین و ذوقون گوسترمیش اولام و همده اونا و عائله سینه اوزون عمر و شادلیق آرزو ائیله یم
همده اگر بو یادداشت لاری کیمسه اخوسا هریاندا کی اولورسا اولوسون بو ترجمه و چئویرمه دان بیر ساتین آلسین و آذربایجاندا هر بیر یازاری و شاعیر ه دسته ک گرک.
گولوستان سعدی چئویرن رحیم بی ضیائی
یئدینجی عصیرلر دن صونرا گولوستلن سعدی علیه رحمه اوز یئرین و مقامین بیر رسمی و هابئله بیر پداگوژی چئرچیوه سی کمبین فارس دیللی و همده سایره ملتلرین لرین او جومله دن تورک دیللی ساواد اویرنجی لرین و خصوصا اول قدمده فارس و عرب اویرئننلرین باشلاقیجی حاله گئلدی.
تمام عصیر لرده مکتبلرده اوشاق لار گولوستان اوخوماقا معروض قالدیلار ، نیه کی سعدی گولوستانی ان باشلایشدا بیر چیچک پوئمه لرینن و هابئله دویغوسال شعیرینن ایجتماعی و فرهنگی و اسلامی خصوصیتینن ائیلیه یول بولموشدی، عائله لرده و مذهبی عنعنه لره گوره اوزونه یئر آشسین و حتی بیر آچیق و رسمی طرز بیانا صاحب اولان مکتبدارلر که غیردا بیر یغینجاقلاردا هابئله بیوک شهرلره بیر عرفی حالدا رسمی تربیت و آموزش حالینا گئلسین.
حتی بعض بویوک و وارلی عائله لر تمام بیر خصوصی شکلیده بیر آخوند و یا بیر ساوادلی شخصین طریقیله ائیله بیلمیشدی لر فامیل اوشاق لارین هر هانکی سننیده بیر آریا گئتیریب و گولوستان و بوستان سعدی نی اونارا تدریس الئتدیرسیننر و بو طریقنن تام فامیل اوشاقلای آموزش گورسون و هم فارس و همده عرب دیلینین ابتدائی شگیلده اویرنسینلر و هم ده همان مکتبده جزعمه و جامع عیاسی و داها بیر اثرلری تانیش و آشنا اولسونلار.
اگر بیر شخص ادعا دا بولونا و ساواد و یا هر هانکی مقام دا اولسا گئرک یردی حد اقل مقدمات عنوانیندا گولوستان و بوستان بوله و همیشه بو بیلیمه افتخاردا اولاردئیلار.
بو طرز تعلیم و تربیت .اوندوقوزئینجی عصرین آخیرلرینه جک صوردی و تکجه میرزا حسن رشدیه مرحوملاری تبریز شهرینده ، سایر بلاد فرنکی گورندن صونرا موفق اولدی تازا اسلوبدا درس اوخوماق یئری آچسین و بیر پارا تهمتلره معروض قالاندان صونرا جلای وطنده گورسون اوزونی ، و صونرا لار تارخین دئدیگینه گوره تهران شهرینده امین الدوله رئیس الوزاره نین بیر پارا کمک لرینه بو ایشه دوام و اوشاقلاری و عائله لری بیر تازه اسلوبا پداگوژیا آشنا ائیله دی، و تازا بو زماندادا علی رغم بیر پارا جدید وفرنکی درسلردن صونرا ، هامی و بخصوص علاقه مند و چاغداش فیکیرلی اولان و ضئیالی شخصلر سعدی گولوستانین و هابئله حافیظ غزلیاتین ،مقدس قران کریم کیبی اوز اولرینده قورویوب و همیشه اونون ایچنده اولان شریف آیه لرین ازبرلیب و افتخار ائیله یب.
حال بو ضئیالی قارداشیمیز رحیم بی ضییائی گوزل بیر یوکیک سویه ده اوزونه وظیفه دن آرتیق و ذوقدان چوخ، بیر دونمده کی بیزیم آنادیلینین نیازی اولان حالدا بیر ترجومه یه و چئویرمئکه ال ووروب.
گولکار سیز گول بوندان آرتیق آچا بیلمز بو جومله رحیم بی ضیائی نین اون سوزودی مقدمه عنوانلی اولارق کیتابین البته کی ترجومه نین ، اولینده بیر نسگیل دن و آلجاق کونول اولماق دان ، و ایشاره بونا دیر کی ضیائی بی تورک دیلینه مکتب سیز اوخویوب و باشاری یا ال تاپیب، بو انسانا آلقیش گرک. و موعلیم سیز بو قده گلیب و بیر عظیم ایشه باشلایب، بیر ایشی کی و بیر اثری کی سعدی علیه رحمه عاید دی و ایندیه قدر کیمسه نین عقلینه گلیب و اجرایه گتیره مگه جرات تاپیب.سوزون آنا و آنا دیلینه اولان شعردن باشلایر و اینانیر و دئیر
قویمارام آذری دیلی ضمیرده سیلینه
آذری دیلین سوزو سازین من بو اله آلام گرک
شیخین اینجه سوز لرینی ساز تئلینده چالام گرم
......دئیر
قویمارام آذری دیلی ضمیرده سیلینه
آذری دیلین سوزو سازین من بو اله آلام گرک
شیخین اینجه سوز لرینی ساز تئلینده چالام گرم
رحیم بی ان اولده نشان وئریر کی باشاراجاق ، بو شخص گوروز نئچه عصیر لردن صونرا اوزونه گوونیر قلم الینه آلیر گولوستان چئویر مگه جرات ایله یر ، بو انساندا ذوق و جسارت باخ کی هامی نی یوخ تام آذربایجان دلینده شعر بولننری ده حیران حالا گئتیرر، فیکیر اینجه سینه باخین و قلم صاحبینین صنعتینه، ..... ائلین یادینا سالام گرم بیزیم یئرلرده نارنج گول لرینه گوروشمز و سرو آغاجی بولودلاریله اوپوشمز ، بیزیم یئرلرده آلما اولار هئیوا اولار نار اولار
ائلین سئون ائل یولونو ائتیرمز
عین گولوستان و گلستان نثررینه گله جک، و تفکر و حاکیم اولماخ روحی جوشه گلیر ، رحیم بی ماراغا اولکه سین گوروز نئجه سرو اولکه سییله سیناقا چئگیر. نه قدر بیلکی و گوون ایستر بو فضا دا یاشا یا سان و بو حس رحیم بی ده وار ، نه قدر کی اون سوز ده و مقدمه عنوانی یازیدا نسگیل نسگیل بیر بوی بسته لیر و یازیر
آی نه اولار اجل پیک ین گورمه میشدن او گول اوزو گورئیدیم من گول هورویون هورئیدیم
رحیم قارداشیم اجل پیکین هامی گوره جک و اما ائلیمیزه نه خوش اولدی کی سنین شاه اثرین منجه بیزه یئتیشدی ، دای نه غم ، نه قدر گلستان وا سا سنین ده گولوستانین و آاما باغین یاشایاجاق بیر عمر بو گوز گورمه دی ایستکلی تگاری
صون گونده گورئیدی او گوزل دیلبری باری
سوز صاحبی سیز او گوزل گونلری گوردوک ، سیزده ، مغان و مغانلی بی و نیگار خانیم تک اوز یولونوزی تانئسیز، ترجومه و چئویرمه نهضتی بیزیم و نیسگیلی ادبیاتیمیزین دوز یولو دی و بونا امینم کی بو یولدا من تانیمادیغیم چوخ شخص لر واردیر کی سیزه و سیزین بو شئنلی یولوزا دوام وئره جکلر
جانیم سنه قربان اولا باخ بیر منه ساری
گوز نئیله سین حددن اوجا دیر سئوکی حصاری
آرزی ائدیرم کی کاشکی سوز و صحبت استادیمیز شهریار ساغ اولایدی و سیزین بو اثری گوریدی و بیر مقدمه و یا بیر آیری-آیری سهندیه انعام آلایدئز.
سعدی حضرتینین اون سوزسوزنده ،بیر هنرصاحبینین اوره ک دن آخان دعاسین ، هنر پرور حاکیمینه بئیله چونوب -
ال سیز لرین الین دوتان ، وارسیزلارین حققین آلان قولدور لارین قلبین سیخان و ظالیم لرین ائوین ییخان عدالته عزت وئرن شریعته حرمت وئرن یوکسک مقام اتابکین اوغلو سعدی، پناه سیزلار پناه گاهی ، یئر اوزونون شاهنشاهی ، داغا دوزه ده نیزه اره فرمان سورن ،یوکسک مقام سلیمانین جانشینی ، دیانتلی متانتلی ، او کمالی گول جمالی سعدین اوغلو ابوبکرکی اولو تانری جلال لارین همیشه لیک حدده ن اوجا ائیله سین لر ، اقبال لارین آرتیر سین لار آخیر لرین خیره ساری چاتدیر سین لار ، دفتریمی اوخویاندا به گن سینلر.
اوجوره کی ده دیم بو یازی نی سعدی کییبی شخصیت زمان حاکیمین حقینده دئیر ، سعدی گوروز نه قدر حورمت و یاردیم گوربلر و نه قدر دستک و هنر پرور لیک گوروب لر کی هم کیتابین اونونده بو بی نهایت گوزل وصفی اونا حصر ائدیبلر، او حاکیم ایران اولکه سنین بیر نئچه بیک لردن بیری دی و هر هانکی اولکه ده آتابیک آدلانیردیلار ، مثلا فارس آتابیکلر و ها بئله آذر بایجان آتابیکلری ، اصلینده اگر اوزمانکی حاکیم لر و یا خود خانلیقلار اگر شاعیر شخصلره و یا سایره هنرور لره صاحیب چیخماسای دیلار اصلا و ابدا او اثر لر بیزیم زامان یتیشمزدیلر. اگر سعدی حضرتلری که ایندی بیر فارس دونیاسی و سایر ادبیات عالیملری بو اثرلرین قاباقیندا باش ائیب و احتراما دورورلار ، او مقدمه ده و اون سوزده حاکیمی و ادب سئون کسی بو طور احترامیله یاد ائیله یر و تا دونیا دونیا دی آدی ان از سعدی حضرت لرینن گئله جک، بو او آتا بیک سعد این ابوبکیر دی. و بو نا خاطیر لئمک ایستئیرم کی ائندی ده هر هانکی حکومت اولور اولسون گرکیر دی کی هنرور و یازی چی دان و شاعیر لردن حمایت ائیله ، خصوصا بیز اویرنچیلر واجیب دئیر کی همیشه بو تیپ شخصیت لردن هم سوزده و هم عملده حمایت لریمیزی اسیرگه اولمادا بولوناق.
سانکی سعدی نین یوخ هامینین دعاسی دئیر کی
بو خلقی بو بئش گونده ن اوتر آتما آماندی
اولو تانریه اند ایچیر کی عدالتلی حاکیم لرین هیبئتینه ، صداقتلی عالیم لیرن هئمتینه بلالردن حفظ ائیله سین
عمر برف است و آفتاب تموز اندکی ماند و خواجه نمرده هنوز
عومور قاردی گونش ورور باشینا خواجه ده ن دوش توکور آشینا
داها دوغروسی سعدی حضرتین سوزونه بوندان آرتیق معنا وئریلمز، تام نکته یه ال قویوبلار ضییائی بی.
سعدی دئیر اندکی ماند خواجه نمرده هنوز خواجه ده ن دوش توکور آشینا
مترجیم بی شعیری تام معنادا دوشونور و صونرا اونو اوز ذوقیله و دوشنجه سیله دوباره اولاراق نظمه چئگیر.
حال بو کی بیزده بیر اویرنجی اولاراق هم سعدی حضرتین سوزون و آنلایشین دوشونوب و همده بیر بدیع و تر و تازه شگیلده تورک ادبیاتین انکشاف دا گوره جئیک.
تمام شعیر لری هم تمام اولاراق چئویرمیه همتده گوروب و هم بیر شاعیر کیبی شعر یازیب.
باخین بیر آاتیینجی عصیر ده سوزون سهل جه و ممتنع دئیلمه سینه و اون دورد مینجی عصیرده جه ترجومه سینه گرچه محمد علی فروغی و دکتر غنی وتقی زاده و حکمت و سایره کسلر پهلوی دونه مینده تام بیر عده پان ایرانیست ئیله و همده ادبیات چی شخص لرینه گولوستان و بوستان شیخ عجلیین آثارین بیر یئره توپلاسین و اوجوره کی صونرالار بولوندی کی بوایشده بیر پارا سعدینین اوز آنا دیلینده کی اشعارین کناره قویسونلار و بو بیر تز اولارق فعلا اور تیا چیخماق اوزئره دی و بو نو نشان وئریر کی سعدی علیه رحمنین فارسی دیلی ایگینجی دیلی اولمالی دی و نیه کی فعلی حالدا بو ایشین اوستونده سعی وافی اولور و یعض آختاریشلار بو امر ده تلاشدا دئیر لار. و گرجکدن اگر بو نوع تئوری ثبوت اولونسا، سعدی جناب لاری دا بیر باشقا شاعیر لر کیبی فارس دیلی و عربجه دیلی صونرا اوینمه ده سعی ادیب و چوخدا بو امرده باشاریا نایل اولوب ، و بور سیرادا نظامی و فضولی و صائب و داها باشکالاری کیبی شخص لردن اولوب لار .
صفحه 8 ده سنین بو یولداشین آند ایچیبدیر صون گون لرینده طائت ائده آلاهینا خلوتده
اوره ک گنج دیر دیل او گنجه قاپی سئچبدیر گوزه ل بو سوزو سوز سئچه ن
زبان در دهان ا ی خردمند چیست کلید در گنج صاحب هنر
بو کی ایگید دونمز ایلقاریندان همان وعده دی کی سعدی اوز بوستان همنشینینه وئریر و ضییائی بی ده بیزه و گورور او ایشی کی اونون بوینونا توشوب.
بیزیم او سعدی علیه رحمه نین بوستان نیدا و سرو قدی گولوستانیندا سوزوموز وا ، عصیر لر بوی تورک اوشاقلاری ایلک اولارق مکتنبده دیز چوکوب خیرداجا بئینلرینه تکرار – تکرار اوخویوب ازبرله یب و یئر له شدیربلر ، بیر نئچه آنلیق اوزوزی او اوشاقلارین یئرینه قویون و بو نو دوشونونکی نه ایلرلازیم دی کی بوستان و گولوستان لا مجبور قالاسیز ایکینجی دیل و حتی عربجه اویره نه سیز، من بو آن لاری یاشامیشام و بیر از دا اولموش اوسا مکتبده و مدرسه ده.
آیلار جا معناسین دوشونمه ده ن سطر –سطر بیزدن بویوک شاگیردلر اوخویوب و بیزده او یاشدا ازیر لر دوک و نه مودلی کی همان ایل لرده آتام بو قراره گئلدی کی اونلار بیزیم یاشا اغیر درسلرئیدی
رحیم بی ضییائی حتما بو آن لاری گئچیردیب و تام بو زحمت لرین نتیچه سینی آلیر و روان حالدا قلم اله آلیب بو بویوک ایشی و پروسه نی طی ائدیبلر.
داها دوغروسی نثری چوخ گوزل معنا تاپیر و یئر به یئر چئویر مه سی انسانا خوش گئلیر و تورک دیلی غنی اولماقا گوره گاهدان سعدی دن ده قاباقا گئدیر کی اوزو هئچ واقت بو سوزه ایشارت ائیله میر و نظره دوتماخ اولارکی بو شخص عربجه ده بیر حده چالیشب و بو نو اووز نثرینده گوستریب
اسیر سیزه یامان دئدی و وزیر یالان
این ملک را دشنام داد و ناسزا گفت
ویا بوکی هرکه شاه آن کند که او گوید حیف باشد که جز نگو گوید
چئویر مه ایندی کی سلطان باخیر آغزیوا سئویله مه فیتنه توره دن شئوزلری
اگر اوخوجو ادب شناس اولا در حال بو ایکی شعیری اوخویوب و مقایسه ائدنن صونرا حقی منه وئرر ، حقیقتده هنر بیر باشقا عالم ایستر و عالیم لیق داها بیر دونیایه گرکیر دیر ، مترجیم داها بیر عالم ده سیر گرک ،
.