نقدی بر ترجمه گولستان سعدی ضییائی

گولوستان سعدی چئویرن  رحیم بی ضیائی

گولکار سیز گول بوندان آرتیق آچا بیلمز  بو جومله رحیم بی ضیائی نین اون سوزودی مقدمه عنوانلی اولارق کیتابین البته کی ترجومه نین ، اولینده بیر نسگیل دن و آلجاق کونول اولماق دان ، و ایشاره  بونا دیر کی ضیائی بی تورک دیلینه مکتب سیز اوخویوب و باشاری یا ال تاپیب، بو انسانا آلقیش گرک. و موعلیم سیز بو قده گلیب و بیر عظیم ایشه باشلایب، بیر ایشی کی و بیر اثری کی سعدی علیه رحمه عاید دی و ایندیه قدر کیمسه نین عقلینه گلیب و اجرایه گتیره  مگه جرات تاپیب.سوزون  آنا و آنا دیلینه اولان شعردن باشلایر و اینانیر و دئیر

قویمارام آذری دیلی ضمیرده سیلینه

آذری دیلین سوزو سازین      من بو اله آلام گرک

شیخین اینجه سوز لرینی                              ساز تئلینده چالام گرم

رحیم بی ان اولده نشان وئریر کی باشاراجاق ، بو شخص گوروز نئچه عصیر لردن صونرا اوزونه گوونیر قلم الینه آلیر گولوستان چئویر مگه جرات ایله یر ، بو انساندا ذوق و جسارت باخ کی هامی نی  یوخ  تام آذربایجان دلینده شعر بولننری ده حیران حالا گئتیرر، فیکیر اینجه سینه باخین و قلم صاحبینین صنعتینه،  ..... ائلین یادینا سالام گرم بیزیم یئرلرده نارنج گول لرینه گوروشمز و سرو آغاجی بولودلاریله اوپوشمز ، بیزیم یئرلرده آلما اولار هئیوا اولار نار اولار

ائلین سئون ائل یولونو ائتیرمز

عین گولوستان و گلستان نثررینه گله جک، و تفکر و حاکیم اولماخ روحی جوشه گلیر ، رحیم بی ماراغا اولکه سین گوروز نئجه سرو اولکه سییله سیناقا چئگیر. نه قدر بیلکی و گوون ایستر بو فضا دا یاشا یا سان و بو حس رحیم بی ده وار ، نه قدر کی اون سوز ده و مقدمه عنوانی یازیدا نسگیل نسگیل  بیر بوی  بسته لیر  و یازیر

آی نه اولار اجل پیک ین گورمه میشدن او گول اوزو گورئیدیم من گول هورویون هورئیدیم

رحیم قارداشیم اجل پیکین هامی گوره جک و اما ائلیمیزه نه خوش اولدی کی سنین شاه اثرین منجه  بیزه یئتیشدی ، دای نه غم ، نه قدر گلستان وا سا سنین ده گولوستانین و آاما باغین  یاشایاجاق                                                                            بیر عمر بو گوز گورمه دی ایستکلی تگاری

صون گونده گورئیدی او گوزل دیلبری باری

سوز صاحبی  سیز او گوزل گونلری گوردوک ، سیزده ، مغان و مغانلی بی و نیگار خانیم تک اوز یولونوزی تانئسیز، ترجومه و چئویرمه نهضتی بیزیم و نیسگیلی ادبیاتیمیزین دوز یولو دی و بونا امینم کی بو یولدا من تانیمادیغیم چوخ شخص لر واردیر کی سیزه و سیزین بو شئنلی یولوزا دوام وئره جکلر

جانیم سنه قربان اولا باخ بیر منه ساری

گوز نئیله سین حددن اوجا دیر سئوکی حصاری

آرزی ائدیرم کی کاشکی سوز و صحبت استادیمیز شهریار ساغ اولایدی و سیزین بو اثری گوریدی و بیر مقدمه و یا بیر آیری-آیری سهندیه انعام آلایدئز.

سعدی حضرتینین اون سوزسوزنده ،بیر هنرصاحبینین اوره ک دن آخان دعاسین ، هنر پرور حاکیمینه بئیله چونوب  -

ال سیز لرین الین دوتان ، وارسیزلارین حققین آلان قولدور لارین قلبین سیخان و ظالیم لرین ائوین ییخان عدالته عزت وئرن شریعته حرمت وئرن یوکسک مقام اتابکین اوغلو سعدی، پناه سیزلار پناه گاهی ، یئر اوزونون شاهنشاهی ، داغا دوزه ده نیزه  اره فرمان سورن ،یوکسک مقام سلیمانین جانشینی ، دیانتلی متانتلی ، او کمالی گول جمالی سعدین اوغلو ابوبکرکی اولو تانری جلال لارین همیشه لیک حدده ن اوجا ائیله سین لر ، اقبال لارین آرتیر سین لار  آخیر لرین خیره ساری چاتدیر سین لار ، دفتریمی اوخویاندا به گن سینلر.

اوجوره کی ده دیم بو یازی نی سعدی کییبی شخصیت  زمان حاکیمین حقینده دئیر ، سعدی گوروز نه قدر حورمت و یاردیم گوربلر و نه قدر دستک و هنر پرور لیک گوروب لر کی هم  کیتابین اونونده بو بی نهایت گوزل وصفی اونا حصر ائدیبلر، او حاکیم ایران اولکه سنین بیر نئچه بیک لردن بیری دی و هر هانکی اولکه ده آتابیک آدلانیردیلار ، مثلا فارس آتابیکلر و ها بئله آذر بایجان آتابیکلری ، اصلینده اگر اوزمانکی حاکیم لر و یا خود خانلیقلار اگر شاعیر شخصلره و یا سایره هنرور لره صاحیب چیخماسای دیلار اصلا و ابدا او اثر لر بیزیم زامان یتیشمزدیلر. اگر سعدی حضرتلری که ایندی بیر فارس دونیاسی و سایر ادبیات  عالیملری بو اثرلرین قاباقیندا باش ائیب و احتراما دورورلار ، او مقدمه ده و اون سوزده حاکیمی و ادب سئون کسی بو طور احترامیله یاد ائیله یر و تا دونیا دونیا دی آدی ان از سعدی حضرت لرینن گئله جک، بو او آتا بیک سعد این ابوبکیر دی. و بو نا خاطیر لئمک ایستئیرم کی ائندی ده هر هانکی حکومت اولور اولسون گرکیر دی کی هنرور و یازی چی دان و شاعیر لردن حمایت ائیله ، خصوصا بیز اویرنچیلر واجیب دئیر کی  همیشه بو تیپ شخصیت لردن هم سوزده و هم عملده حمایت لریمیزی اسیرگه اولمادا بولوناق.

سانکی سعدی نین یوخ  هامینین دعاسی دئیر کی

                بو خلقی بو بئش گونده ن اوتر آتما آماندی

اولو تانریه اند ایچیر کی    عدالتلی حاکیم لرین هیبئتینه ، صداقتلی عالیم لیرن هئمتینه بلالردن حفظ ائیله سین

عمر برف است و آفتاب تموز                         اندکی ماند و خواجه نمرده هنوز

عومور قاردی گونش  ورور باشینا                               خواجه ده ن دوش توکور آشینا

داها دوغروسی سعدی حضرتین سوزونه بوندان آرتیق معنا وئریلمز، تام نکته یه ال قویوبلار ضییائی بی.

سعدی دئیر اندکی ماند خواجه نمرده هنوز       خواجه ده ن دوش توکور آشینا

مترجیم بی شعیری تام معنادا دوشونور و صونرا اونو اوز ذوقیله و دوشنجه سیله دوباره اولاراق نظمه چئگیر.

حال بو کی بیزده بیر اویرنجی اولاراق هم سعدی حضرتین سوزون و آنلایشین دوشونوب و همده بیر بدیع و تر و تازه شگیلده تورک ادبیاتین انکشاف دا گوره جئیک.

تمام شعیر لری هم تمام اولاراق چئویرمیه همتده گوروب و هم بیر شاعیر کیبی شعر یازیب.

باخین بیر آاتیینجی عصیر ده سوزون سهل جه و ممتنع دئیلمه سینه و اون دورد مینجی عصیرده جه ترجومه سینه گرچه  محمد علی فروغی و دکتر غنی وتقی زاده و حکمت و سایره کسلر پهلوی دونه مینده تام بیر عده پان ایرانیست ئیله و همده ادبیات چی شخص لرینه گولوستان و بوستان شیخ عجلیین آثارین بیر یئره توپلاسین و اوجوره کی صونرالار بولوندی کی بوایشده بیر پارا سعدینین اوز آنا دیلینده کی اشعارین کناره قویسونلار و بو بیر تز اولارق فعلا  اور تیا چیخماق اوزئره دی و بو نو نشان وئریر کی سعدی علیه رحمنین فارسی دیلی ایگینجی دیلی اولمالی دی و نیه کی فعلی حالدا بو ایشین اوستونده سعی وافی اولور و یعض آختاریشلار بو امر ده تلاشدا دئیر لار. و گرجکدن اگر بو نوع تئوری  ثبوت اولونسا، سعدی جناب لاری دا بیر باشقا شاعیر لر کیبی فارس دیلی و عربجه دیلی صونرا اوینمه ده سعی ادیب و چوخدا بو امرده باشاریا نایل اولوب ، و بور سیرادا نظامی و فضولی و صائب و داها باشکالاری کیبی شخص لردن اولوب لار .

صفحه 8 ده  سنین بو یولداشین آند ایچیبدیر صون گون لرینده طائت ائده آلاهینا خلوتده

اوره ک گنج دیر دیل او گنجه قاپی         سئچبدیر گوزه ل بو سوزو سوز سئچه ن

زبان در دهان ا ی خردمند چیست           کلید در گنج صاحب هنر

بو کی ایگید دونمز ایلقاریندان همان وعده دی کی سعدی اوز بوستان همنشینینه وئریر و ضییائی بی ده بیزه و گورور او ایشی کی اونون بوینونا توشوب.

بیزیم او سعدی علیه رحمه نین بوستان نیدا و سرو قدی گولوستانیندا سوزوموز وا ، عصیر لر بوی تورک  اوشاقلاری ایلک اولارق مکتنبده دیز چوکوب خیرداجا بئینلرینه تکرار – تکرار اوخویوب ازبرله یب و یئر له شدیربلر ، بیر نئچه آنلیق اوزوزی او اوشاقلارین یئرینه قویون و بو نو دوشونونکی نه ایلرلازیم دی کی بوستان و گولوستان لا مجبور قالاسیز ایکینجی دیل  و حتی عربجه اویره نه سیز، من بو آن لاری یاشامیشام و بیر از دا اولموش اوسا  مکتبده  و مدرسه ده.

آیلار جا معناسین دوشونمه ده ن سطر –سطر بیزدن بویوک شاگیردلر اوخویوب و بیزده او یاشدا ازیر لر دوک و نه مودلی کی همان ایل لرده آتام  بو قراره گئلدی کی اونلار بیزیم یاشا اغیر درسلرئیدی

رحیم بی ضییائی حتما بو آن لاری گئچیردیب و تام بو زحمت لرین نتیچه سینی آلیر و روان حالدا قلم اله آلیب بو بویوک ایشی و پروسه نی طی ائدیبلر.

داها دوغروسی نثری چوخ گوزل معنا تاپیر و یئر به یئر چئویر مه سی انسانا خوش گئلیر و تورک دیلی غنی اولماقا گوره گاهدان سعدی دن ده قاباقا گئدیر کی اوزو هئچ واقت بو سوزه ایشارت ائیله میر و نظره دوتماخ اولارکی بو شخص عربجه ده بیر حده چالیشب و بو نو اووز نثرینده گوستریب

اسیر سیزه یامان دئدی و وزیر یالان

این ملک را دشنام داد و ناسزا گفت

ویا بوکی   هرکه شاه آن کند که او گوید                حیف باشد که جز نگو گوید

چئویر مه         ایندی کی سلطان باخیر آغزیوا        سئویله مه فیتنه توره دن شئوزلری

اگر اوخوجو ادب شناس اولا در حال بو ایکی شعیری اوخویوب و مقایسه ائدنن صونرا حقی منه وئرر ، حقیقتده هنر بیر باشقا عالم ایستر و عالیم لیق داها بیر دونیایه گرکیر دیر ، مترجیم داها بیر عالم ده سیر گرک ،

.

پیر و مغان نقدی بر جهاردفتر

پیر و مغان ، دورد دفترلیک شعر، مغان به ین تکمیل اولونموش یازدیقی اول چاپین عزیز و حورمتلی قاردشیم منه اتحاف ائیله دی و من بیر اوشاق کیمی اونو عزیز توتوم و اوخودیم و حقیقتده منه بر ارمغان اولودی بو شعرلر ، چون هم باشلایش و هم محتواسی داغلار نسگیلیدی. هانی ساوالاندان و بابک دن باشلایب و سربست وچاغداش یازیلارینان تمام اولوب، مغان به ی گوستریب کی تام آذربایجان شعیرین دوشونور و همده رحمتلی شهریارین سهندیه سین چوخ یاخشی آنایب. 

یئتمیش ایل قوندو خیالی قارتالی داغلار باشینا 

یئتمیش ایل یازدی اورکلر سوزونو داغ -داشینا 

هنرین شهریاری یئدی آخیر سون باشینا 

ادبین چرخینی سئیر ائیله دی تودان دوشدو 

شاعیر مغانین تازا فکری وار و دویغوسی ،و دلی اورگی آذر بایجانینان چیرپیلیر و سوزو وار دئمه گه. بو سوز لری و های گیرلاری بیر کیتابدا و بیر نشر ده یای ماق چئتین دی. مغان به ی دن انتظاری چوخ یوکسلدیر بو دوشونجه. اول دفتر ده بیر خاص اوزللیگ وار ، ساوالانین زیروه سی وار ، آدم اولادینی الیندن توتور ، قایا-قایا و دونرگه-ئونرگه و اوبا- اوبا گزدئیریر، اونداکی انسان مغان به ینن ساوالان اطرافیندا گزیر ، سانکی سماء دا یوگسئلیر بیر ترلان قوشی تک هر یایلا لاری و قارا داغی و هابئله چاری لاری و ولکانی یئرلری ونئچه نئچه آیری- آیری مکانلاری و نهایت شیروان دره سین گورور، ائیله بیر حسه گلیر کی سانکی اول دفعه دئیر کی اونلاری گورور. مغان به یه عشق اولسون . 

گئدیرم سالطانین ایوانینا شیروان دره سیله 

کونلوم ایستر تانیش اولسون داعین بت -بره سیله  

.......................................................... 

اوره ک ایستیر ولی بیر دیلده ، دانشسین هره سیله 

سیلدیرملی سره سیله 

.......... 

کهلیک ایله فره سیله  

سود،بالی لا کره سیله 

هر اسم خاص و عام تمام اوز یئرینده ، بیر کلاسیک شاعیر کیمی نظمه سالیب و هر بیر بیت مصرع اوزوی بیر باشقا حالدا اوخونابیلر، یانی هر بیتدن باشلاسان او اول اولا بیلر، سوز چوخ دی بو مقال دا یتمز، 

ولی افسوس کی کیتابین اون سوزو چوخ قیسا بیر شگیلده یازیلیب و مغان به ین  بیوگرافی سی و همده یاشایش یئری منه چوخ  نسگیللی گئلدی، مغان به ی من سیزی گرگیردی مقدمه زده  و اون سوزده گوریدیم و تانیش اولایدیم ، کاشکی بو قدر ده اوتانقاج و حیالی و محزون اولماسایدیز ، باشا توشورم سیز و هامی مسلک داش لاریز و حقیقتده بیزیم آذر بایجانلی یازارلاری و شاعیر لیر میز آلچاق گونول  و دئمیشلی معیرفت گونجونده دئیلر. امید ائدیرم بیزی و اوجولاری همیشه اون سوزده نظره آلین و اوزوزی تانیش ائیله ین. 

ایکنچی دفتر بابکه آید اولموش بیر حصر دی، و او دا نه بابک کی بیزیم بابا میز و بیزیم قهرمانیمزدی، سیز بیر باشقا طریقیله سوزوز وار و حقیقتده هر نه ده سز آز دیمیسیز، 

"هر بیر اولکه نین و هر بیر ائلین قهرمانلاری او ائلین بوی - سوی گوزگوسو و منلیک اولگولری اولدوقدا، بو منلیکلر ائللیکده بشریت جامعه سنین اوجالیقلاری و استون نیشانه لری سایا گلیر" 

و یا همان صفحه ده بابک ه حصر اولونموش یئر ده 

"اگر بیر گون اینسانلارریال هو ییتلرینی توپلاماقچین دونیانین ان بویوک قهرمانلارینی بویلارینی کی اینسانلیق- آزادلیق- ایستقلال و شرفله عشق یولوندا چالیشمشلار و افتخارلی یاشاییشا و اللهی غروا مالیک الموشلار، اینسانلار تانیتدیر ماقچی بیر صفحه اوسته گتیره لر ، امینم حاصارلاری یاریب جهانلا شانلارین  بیر گیشیسیده حورمتله خرمی بابک اولاجاقدیرکی حیاتین هر بیر بولگوسونده یاشاییشا افتخار لا منت گوستریب و اینسانلیق بویویجا بوی آتیب و اولایلاردان باشی اوجا و آلنی آچیق چیخمیشدیر..." 

.

مغان بی بو نو ذوق و شوقوییله دئه مه لی یم کی من سیزین ساوالان شعیر له بیر ده بو یاشدان سونرا دها ساوالانین زیروه سین گوردوم ، آچیقجاسینا سیز کلام و هنر صاحبیسینز و هابئله دویغو،من امینم که ذات عالینیز و سایر ادبیاتچیلار منه حق وئرلر کی منیم سیزدن بیر رجاء اولاراق،و اوز توتوب بو وسیله ین اوزمو بیر تمنادا گوروم، سیزین من تنها بو دورد دفتر گورموشم و همین بو دفتر دئمیشلی بیر اووچ بوغدادی بیر آنباردان من بونا امینم، سیز صاحب قلم و ذوق سوزنیز، ها بئله اوز توتورام سایر شاعیر لریمیزه و خصوصا سیزین کیبی داهی انسان لارا و ضئیالی یازارلارا، گئچن سنه لرده نیگار خانیم خیاویدان بیر چئوریلمه اثر گودوم ، ساعدی مرحومون فارسجا اولونمز رومانی بیل غزالیلاری آدلی دان، بو ترجومه و چئوریلمه بیر باشلانقیج اولاراخ بیوک بیر دونه مه صاحب اولدی،شایده بئلنچی بیر الیازمالاری دا واردی و منیم خبریم اولمائیب در حال بیزیم فارسجا صاحب قلم لریمیز چوخ اولوب و دها دا چوخ اولاجاق ولی افسوس و گئنه افسون تورک ادبیاتی بیزیم بو گونکی چاغیمیزدا یتیم قالیب،اگر بیز رضا بی براهنی میز وار اگر ساعدی مرحوم کیبی نومایشنامه یازانیمیز وار و سایره حورمتلی یازار لاریمیز وار کی آدین آپارماق ممکون اولمور و اوزون بیر تحلیله احتیاجی وار ،هانی بو لارین ترجومه سی و چئوریلمه سی، بو ایش سیزین تک قوتلی یازار ایستر و سیزه توشر بو وظیفه کی اوزوز و سایر اویرنجیلری بو مقدس امره دئمیشلی سوق وره سیز،من در حال سیزین گوزل معاصیر سربستلردن ذوق آپاردیم ،نیه کی سیزی یوکسک سویه ده گوردوم، سیز اونجه کی ایشاره ائیله دیم اوزوزدن تعریف و تانیقلیق ورمه میسز مقدمه اولارق کیتابین اونونده،من بیر آذربایجانی اولارق سیزی بو پیر و مغان دفترینن تانیدیم و ذوق آپاریرام و ممنون قالدیم کی تانیدیم و بو ایشه گوره سیزه منتدارلیقمی بیلدئریرم.مغان بی اووقت کی سیزین ذوق و هنرریز دفتریزده سسله نیر و

آیاغیم داغ کیم میخلاندی یئره دار قفسیم ده

بوهتیدن اوچدو خیالیم کیمی باشدان هوسیم ده

دویدوم آخیر او درینلیکده آغیرلیق نفسیم ده

سینه ده باتدی سسیم ده

سویله دی جان او داشا باخماغاشوریده سر ایستر

اوداش انسان بو سحر واختی گونشدن سحر ایستر

گوز تیکیب گوزدولو سو ایستی گونشدن هنر ایستر

یعنی بیر خبر ایستر

ائلینی بخته ور ایستر

من باش ائیرم بو گوزل حسه و اونو نظمه چکن شخصه ، بو قوت و بو اراده دی کی من سیزین کیبی صاحب قلم و ذوق آدامینا اوز توتوب گنج یاشلی جوانلاریمیزا دیسینیز که بیر ترجمه و چئویر مه رنسسانسی سیزه منتظیر دی ،سیز جوان لاری تشویق ائدین اخویوب دوشونوب داها اخوسونار و دوشونجیه صاحب اولسونلار و بیز گیچمیش ده و حال حاضیرده چوخلی یازارلاریمیز واردی کی امکان اولمایوب اوز نثر ال یازمالرینی تورکجه یازسین و یا باری ترجومه ائیله سینلر، ایندی نه گیچمیش عصیر لردی کی نظامی نین بیر یاوا گول به سری سولسون و نه ده پهلوی رژیمی کیم دوران وار ، اگر بیر وطنداش باشقا دیله ده یازیر اصلا و ابدا  تاسف یئری یوخدی ، چون بیر باشقا کسین عهده سینده دکی او یازینی او نمایشنامه نی تورک ادبیاتینا چئویرسین کی بو ایشلر اوزی بیر یازینی و اثری صیقل وئرر.

سلطانین ذیروه سینی گورمه گه کونلوم تله سیدی

دویغولار خنجری صبریم اپیینی اهمالجا کسیردی

آیاغی التدا او یارپاق داغی تک کونلوم اسیردی

سانکی دوستاقدی، اسیردی

بو ساده ودر عین حال سهل و ممتنع کلمه لر بیر آغیر معنا دا صاحبین نه قدر دیغو و هنرین تانیدیر،

تاسف لر اولسون کی من البته کی غزل و بو صنعتدن خوشلانیرام ولی چوخلو بو صنعتی تانیماماقدان افسوس ائیله یرم ،بومقال صاحب نظر ایستر و سئوینیرم که بو بویوک و قوجلو آنا وطنیمیز سیزین کیبی شاعر لر بسله یب

مغان بی بو یازی بیر نقد و یا تنقید دئیر ،چون منی سیز دویغو حسه گتیردیز ، اولابیلر من سیزده بیر معنا دا بی شی لر استکده اولدوم، حقیقده سیزدن ده چوخ  گنج یاشلی جوانلاردان ، اگر بیزیم ادبیات سئونلریمیز و فعالاریمیز نثر و ترجومه دونه مینه یول تاپسالار و همین بو معاصیر یازارلارین اثرلرین کی هر بیری بیر الدوز دی سماء لاردا یره کتیریب و مکتوب حالا ترجومه و چئویرمک بویوک بیر ایشه ال چاتاماغا لایق اولاجایوخ

دوزدی کی بو ایشه چوخلی جوانلار قاتقیدادیر ولی مع وصف اقتصادی مشگل هامیا آیدین دی ، و بو دا اخوجولارین عهده سینده دی که حامی یازارلاری اوز ذوقینن تاپیب کمک ائیله سینلر. و اوشاقلاریمیزی اوخویوب و یازماقا تشویق کیتاب ساتی جیلارینا دستک اولاق. بو بیر تمنا دی کلجک یاشیل ساوالانیمیزا و سهندیمیزه و یایلاق لاریمزا

عشق اواسون ادب سئون وطنداشیمیزا

.                                                                                                     

.

آی داغلار سنده گوزوم وار بیر اورک دولی سوزم وار

 

بو عکس نئجه کی کوروسوز فارس خبر گذاری سی چئکیب 

من بونو وب لاگ آ قویدوم کی هر چند بیر مدت دن سونرا گوتورلر، و یئری بوش قالاجاق. 

اولسون گنه بیر نئچه وقت خوش اولوق 

انسان طبیعت دن گئلیب و طبیعته قایئداجاق، اوتوز ائیله یاخین دی کی داغلار منه یوداش اولوبلار 

هر جمعه ائیر مومکون اولسا هر گون داغلار منه یار دی  

داغ سلامت قال 

چن سلامت قال 

به یه بو یئرلره گئله بیلمئدیم 

داغ سلامت قال