حالم به هم خورد
محمدرضا فاطمی در گفتگو با خبرنگار مهر با تاکید بر وجود تلفات احتمالی فردی و یا گله ای دلفینها در آبهای ایران گفت: در سالهای گذشته این اتفاق افتاد و اداره شیلات ایران ناظرهایی برای کنترل سردخانه ها و بنادر گذاشت ولی عده ای از صیادهای صنعتی که بیشترین دلفینها را در آبهای ایران تلف می کنند، گاهی جسد دلیفنهای مرده را به سردخانه های بنادر می دهند و حتی از گوشت فاسد آنها تن تولید می شود!
این استاد دانشگاه اضافه کرد: در بنادر چابهار، بوشهر و بندرعباس گزارشهایی ارائه شده و مستنداتی مبنی بر وجود این تخلفات نیز در دست است که البته هیچ برخوردی تا الان با متخلفان صورت نگرفته است.
وی تاکید کرد: من به چشم خودم شاهد انتقال جسد دلیفنهای مرده به سردخانه ای بوده ام و البته مدارکی نیز در مورد این فاجعه محیط زیستی وجود دارد.
این متخصص محیط زیست دریایی تاکید کرد: در برخی موارد جسد دلفینهای تلف شده را آرام آرام به دریا می ریزند و گاهی هم در سردخانه کشتیها نگهداری و به دور از چشم ناظران به سردخانه ها برای تولید تن فروخته می شوند.
پیش از این یک متخصص محیط زیست در گفتگو با خبرنگار مهر نسبت به نبود کارشناس و متخصص ویژه و هزینه زیاد فعالیتی در دریا به خصوص در حوزه گونه های جانوری پستاندار کشور هشدار داده بود.
هاشم داخته با اشاره به گونه های مختلف دلفینها و دیگر پستانداران در آبهای کشور، نبود متخصص در این حوزه به علت سنگین بودن هزینه فعالیت آن و همین طور نبود دانش کافی را موجب از بین رفتن و آسیب دیدن این گونه ها دانست.
این کارشناس محیط زیست بالا بودن هزینه کار و حضور دائم در دریا را از علل اصلی نبود تمایل متخصصان به فعالیت در حوزه پستانداران ارزیابی کرد و افزود: در تمام نقاط دنیا سازمانهایی مثل شیلات و محیط زیست با همکاری هم برنامه های آموزشی و همین طور پزشکی و زیست شناسی را در مورد گونه های مختلف به خصوص دلفین ها به کار می برند که در ایران این مسئله هنوز جدی گرفته نشده است.
خبرگزاری مهر آماده انعکاس دیدگاه دستگاههای مرتبط با این موضوع است.
یک واقعیت گفتاری بعداز سال ها
خاورمیانه به قولی از صد سال بیش از این و به قولی دیگر ایرانی ، و آذر بایجانی همیشه پیش قراول آزادی و حریت بوده است. اگر از میزا تقی خان امیر کبیر و مستشار الدوله و میزا فتح علی آخوند زاده و... سایرین که بگذریم می رسیم به مردان مبارز و الگوی عملی آزادی خواهی در صده پیش.علمای صدر مشروطیت ،مردان و زنان که در گمنامی تمام در زندان های قاجار و تبعید ها جان دادند. در واقع می توانم بگویم دو عکس باز مانده از همان سال ها همیشه دل مرا به درد آورده، اگر بگوئید که تمام صحنه های آزادی خواهی مشروطیت و تاریخ صد ساله ما رنج آور است کاملا با شما موافق خواهم بود ولی باور کنید آن عکس معروف زندانیان مجلس به توپ بسته تزاریسم محمدعلی شاهی که محبوسین را به قل و زنجیر کشیده اند و دیگری صحنه اعدام مشروطه خواهان تبریز در ظهر عاشواری حسینی ع که گل سرسبدش مرحوم ثقه الاسلام و ده تن دیگر، آن هم به دست عوامل رژیم تزار و روسیفیل ها.
تمام در کتاب های تاریخ بار ها بارها خوانده ایم و به بی کفایتی حکومت گران قاجار لعن و نفرین، حال که این همه گستردگی اطلاعات و جود آمده می ماند شنیدن و خواندن شرح ستم دیده گان دیگر خلق ها آسیای میانه و قفقاز.
محمد امین رسول زاده در یک حال و وضعیت بعد جنک چهانی که زمان استقلال خواهی خلق ها بعد سقوط تزار و عثمانی فرا رسیده بود ، اول مردی بود که آموزه ها و تئوری آزادی خواهی خود را به محک کشید و در خاورمیانه طرح اولین دولت جمهوری را به منصعه ظهور رسانید و به کمک آزادی خواهان قفقاز ، دولت مستقلی را پایه ریخت که متاسفانه رژیم تازه تاسیس شور را ها در خون کشید.و خود بعد هفتاد سال با بی آبروی تمام برای مارکس و انگلس آبرو خرید.
حال بشنوید از زبان مردی که پایان کمونیزیم را می فهمید
"آمئریکانین سسی" رادیوسو ایله آذربایجان خالقینا مراجعت
1953-جو ایلین 28 ماییندا آذربایجانا خطاب
عزیز وطنداش‌لاریم!
آمئریکانین سسی رادیوسونون وئردیگی ایمکان‌لاردان ایستیفاده ائده‌رک بو گون آذربایجان تاریخی‌نین ان بؤیوک گونو اولان 28 ماییسدا سیزلره خطاب ائدیرم. 100 ایل سورن تزار اسارتین‌دن سونرا بون‌دان 35 ایل اول آذربایجان شورایی-میللی‌سی، آذربایجان جومهوریتی‌نین ایستیقلالینی بوتون دونیایا اعلان ائتدی. او تاریخ‌دن اول بیر میللت اولا‌راق وارلیغینی اثبات ائدن آذربایجان خالقی، بو تاریخ‌دن اعتباراً میللت اولا‌راق بیر دؤولت قورموش و بو دؤولتین ایستیقلا‌لی بوتون مؤوجودیتیله میدانا آتیلمیش‌دیر. مدنی بوتون بیر ترکه‌یه (میراثا) مالیک اولان وطنیمیز سیاست ساحه‌سینده چوخ بؤیوک و دیرلی حمله‌لر گؤسترمیش‌دیر. ایستیقلال اوغروندا یاپیلان تاریخی ساواش‌لارین ان قان‌لی‌سی 19-جو عصرین باش‌لاریندا روسیا تزارلیغینا قارشی یاپیلمیش‌دیر. 30 ایله قدر سورن بو ساواش قهرمان‌لیق‌لارلا دولودور. جواد خانین 1904-ده گنجه‌دکی شان‌لی قضاسی دیل‌لرده داستان‌دیر. "اؤلمک وار، دؤنمک یوخ‌دور". بو حقیقی وطن‌پرست‌لرین تطبیق ائتدیک‌لری ان مقدس بیر شواردیر.
28 ماییس 1918-ده، ایستیقلالینی اعلان ائتمکله آذربایجان تاریخی‌نین طبیعی بیر نتیجه‌سینی فیکیردن ایشه کئچیردی. عینی زاماندا، او زمانه‌یه حاکم اولان عصرین بؤیوک شوارین‌دان ایستیفاده ائدیردی. “هر میللت اؤز موقددراتینی اؤزو هلل ائتمه‌یه سلاهیتداردیر” دوستورونو خالقین اومومی ریینه اویا‌راق ایستیقلالینی اعلان ائدیردی. ایستیقلال اعلانی اوزرینه قورولان میللی آذربایجان حکومتی، آز زاماندا مملکتده چوخ بؤیوک ایشلر گؤردو. 100 ایلدن بری عسگرلیک‌دن منع ائدیلن (قاداغان ائدیلن) آذربایجاندا بیر اوردو یاراتدی. تزارلیق زامانیندا دؤولت ایداره‌سینه یاخین بوراخیلمایان آذربایجان‌لی‌لاردان ظابطا و امنیت قوت‌لری ووجودا گتیردی. سوسیال ساحه‌ده اساس‌لی اصلاحاتا گیریشدی. کندلی‌لره تورپاق وئرمک اوچون قانون‌لار حاضرلادی. فعله لرین حاق‌لارینی قوروماق اوچون تدبیرلر آلدی. خالقی آز زاماندا اوخوتمایا باشلادی. تورکجیی دؤولتین رسمی دیلی اعلان ائتدی. اورتا و آلی مکتب‌لر آچدی. غربی آوروپا دئموکراسیا‌لاری تیپینده، خالق نماینده‌لری جاوابدئه بیر حکومت اصول-ایداره‌سی یاراتدی. حاکمیت، میللت مجلسی‌‌نین علینده ایدی. پارلامئنتودان اعتماد آلمادیقجا هئچ بیر حکومت ایش باشیندا قالا بیلمزدی. مملکتده تام بیر آزادلیق واردی. او زامان ایندی سووئت زامانیندا اولدوغو کیمی تئررور دئییلن شئی‌دن هئچ بیر اثر یوخدو. شخص‌لر ده، مسکن‌لر ده عمین و آماندا ایدی. وطنین قاپی‌لاری ایندی اولدوغو کیمی بوتون دونیایا قاپا‌لی دئییلدی. هر آذربایجان‌لی، ایستدیگی زامان هارا ایسترسه گئدردی. قونشو و آوروپا دؤولت‌لری ایله دوستلوق موناسیبت‌لری تاسیس ائدیلمیشدی. بوتون میللت‌لرله آلیش-وئریش واردی. بوتون بون‌لارین نتیجه‌سینده ایدی کی، جومهوریتیمیزین ایستیقلا‌لی آوروپا دؤولت‌لری ایله بیرلشیک آمئریکا طرفین‌دن تانیندی. اونلاری تعقیبن بؤیوک بیر چوخ دؤولت‌لر دخی ایستیقلالیمیزی تانیدی‌لار. تورکییه ایله ایران، آذربایجانلا مناسیبته گلدی‌لر. آرا‌لاریندا دوستلوق و قارداش‌لیق معا هده لری (عهدنامه، موقاویله) ایمضالاندی. 12 یانوار 1920 جومهوریتین دؤولت‌لر طرفین‌دن تانینماسی گونو ایدی. بو گونو آذربایجان خالقی جان‌دان بایرام ائتدی. بو، حقیقتن بؤیوک بیر بایرامدی. چونکی بو گون‌دن اعتباراً آذربایجان دعواسی، روسیانین بیر ایچ مسئله‌سی اولماق‌دان چیخمیش، میللتلراراسی بیر مسئله اولموشدو. مدنیت تاریخیمیزین شان‌لی فیکیر آدام‌لاری طرفین‌دن آلقیش‌لانان آزادلیق و ایستیقلال فیکری مملکتیمیزده یئرلشدی و بو ایللر دونیا دئموکراسیاسی طرفین‌دن تقدیر ایله قارشیلاندی. 100 ایلدن بری اوستوموزه چؤکن ایستیبداد و ایستیلا خیوله‌سی (خیال) آرتیق بیزدن اوزاقلاشدی.
هئیهات! قدر (طالع) امتحان‌لاری تامام دئییلدی. قان‌لی تزار ایستیبدادینین یئرینی بو دفعه اوندان داها قان‌لی بولشئویک ایستیبدادی توتدو. بالا آزادلیق ایستیقلالیمیز قیزیل ایستیلا‌چی‌لارین آیاق‌لاری آلتیندا ازیلدی. مقاومت ائدن مملکتده قان گؤوده‌یه چیخدی. بون‌دان بیر آی اول 28 آپرئلده سووئت پروپاقاندا‌چی‌لاری بو قان‌لی ایستیلا حرکتینی سیزه آزادلیق و ایستیقلال حادثه‌سی کیمی گؤستردی‌لر. سیزه دونیانین ان آزاد و دئموکرات رئژیمی کیمی کلاما وئریلن سووئت قورولوشو، ایشده قددار و ان یالان‌چی بیر ایستیبداد رئژیمی‌دیر. مقاییسه ائتمک ایمکانیندا اولسایدینیز بونون نه قدر دوغرو اولدوغونو گؤزونوزله گؤروردونوز. آزادلیغیمیزی علیمیزدن آلان‌لار، میللت‌دن قورخمورلارسا دمیر پردنی قالدیرسین‌لار، آزادلیک اعلان ائتسین‌لر. ائده بیلمزلر. چونکی آغلا قارا میدانا چیخار. اونلار خففاش (یاراسا) کیمیدی‌لر، گونش‌دن قاچارلار.
آذربایجان، اونونلا برابر بوتون قافقاسیا جومهوریت‌لری حقیقی آزادلیک و ایستیقلالینا 1918-این مایی‌سیندا قوووشدولار. 1920-ده ایسه بو آزادلیق و ایستیقلال، قیزیل روس اوردوسو طرفین‌دن اوستون قوت‌لرله، قانلا و آتشله باسدیریلدی. فاجعه‌لر و قهرمان‌لیق‌لارلا دولو اولان بو مجادیله‌ده اون مین‌لرجه وطنداش شهید اولدو. 1920 ایستیلاسینا قارشی 1918 ایستیقلال حاقینی مدافعه ائدن قافقاسیا میللت‌لری ایندی 33 ایلدیر کی، مختلیف واسطه‌لرله مجادیله ائدیرلر. زامان-زامان دراماتیک شکیل‌لر آلان بو موجادیله‌ده واختی ایله یالان‌چی کوممونیست شوارلارینا آلدانان یول آزمیش بعضی وطنداش‌لار بئله، بو گون حقیقی میللیت‌چی‌لر و وطن‌پرورلر جبهه‌سینه کئچمیش‌لردیر. یابان‌چی ایستیلاسی اوزرینه اجنبی مملکت‌لره چیخمیش اولان قافقاسیا مهاجیرلری، میللی ایستیقلال دعواسینی مدنی دونیا افکاری-عمومیه‌سینه (اجتماعی فیکیر) آنلاتماکدا‌دیرلار. بو وظیفه نی ایفا ائدرکن نه کیمی مشکل‌لره اوغرادیغیمیزدان بحث ائتمیین بورادا یئری دئییل‌دیر. بو قدر دئمک لازیم‌دیر کی، سووئت‌لرده کوممونیست رئژیمینه دوشن میللت‌لرین هر دورلو حاق و حقوق‌دان محروم قول‌لاردان عبارت جمعیت‌لر حالینا گلدیگینی آزاد دونیایا آنلاتماق چوخ چتین اولمامیش‌دیر. شکر کی، حادثه‌لر بیزه کؤمک ائدیر. دونیا سووئت حقیقتینی گؤرمه‌یه باشلاییر. 8 ایلدن بری حربی بیتیرمیشکن صلح ه قوووشا بیلمه‌ین دونیا، آرتیق مسئله نی آنلاییر. بیلیر کی، آزادلیق و اینسان حاق‌لارینی اینکار ائدن کوممونیست‌لر، معظم بیر دؤولت حالیندا آیاقدا دوردوقجا و دونیانی اینقیلاب آتشیله یان‌دیرماق اوچون کؤن‌لو چکدیکجه یئر اوزونده هئچ بیر زامان صلحه و آساییش بولونا بیلمه‌یه‌جک‌دیر. آزادلیق، جاهان شمول بیر فیکیردیر. بیر تک اسیر اینسان، بیر تک اسیر میللت قالدیقجا، دونیا حقیقی آزادلیق و امنیت اوزو گؤره بیلمز. 1918 مایی‌سین‌داکی تاریخی قرارلاری ایله آزادلیق دئنن (دئییلن) میللت‌لر جبهه‌سینده یئر آلان قافقاسیا میللت‌لری‌نین مقدرات‌لاری، آزاد میللت‌لرین مقدرات‌لاری ایله باغلانمیش‌دیر. روسیا‌دان آیریلمانین بیر ارتجاع، باشقا‌لارین‌دان آیریلمانین بیر اینقیلاب اولدوغونو سؤیله‌ین سووئت دیکتاتورو ایستالین اؤلموش‌دور، اما اونون ایکی اوزلو سیستئمی، ایستالینیزم، هله آیاقدا‌دیر. بو سیستئم گون کئچدیکجه دونیا حقیقت‌لری ایله قارشی‌لاشماقدا، حاق ایله باطل، یالان ایله دوغرو اوز-اوزه گلمکده‌دیر. شوبهه‌سیزدیر کی، بیر گون حقیقت پاریلدایا‌جاق، آزادلیق اساسینی، بیرلشمیش میللت‌لر پرینسیپینی و اینسان حاق‌لارینی توتان طرف قالیب گله‌جک‌دیر. بو قالیبیت گونشی، قیزیل ایستیبداد ظلمو آلتیندا اینله‌ین عزیز وطنیمیزده 1918-این 28 مایی‌سی کیمی یئنی‌دن دوغا‌جاق‌دیر. بونا قطعیا شوبهه ائتمیینیز.
وطنداش‌لار! اوچرنگ‌لی ایستیقلال بایراغینی دؤش‌لرینده گزدیرن بورا‌داکی وطن آیری‌سی بیزلردن، اورادا هر دورلو قورخو و تهدید آلتیندا قلب‌لری ایستیقلال عشقیله چیرپینان آزادلیق آیری‌سی سیزلره جان‌دان سلام‌لار گؤندریر، 28 ماییس ایستیقلال قوربان‌لارینین عزیز روح‌لاری حضوروندا حؤرمتله اییلیر و هر ایکی طرفی بیرلش‌دیرن میللی بؤیوک حسرتی، شاعرین دئییشیله دیله گتیریرم:
سن بیزیمسن، بیزیمسن، دوردوقجا بدنده جان،
یاشا، یاشا، چوخ یاشا، ائی شان‌لی آذربایجان!
قارداش ادبیاتی ترجومه و چئویرمه
قارداش ادبیاتی ترجومه و چئویرمه
شنبه 21 فروردین ماه سال 1389 ساعت 10:39 AM
حکایه اوزاق-اوزاق دیارلاردا، مئشه‌لرین، داغ‌لارین او اوزونده بیر قاری یاشاییردی. دوز دوخسان ایل باغ‌لی قاپی‌لار آرخاسیندا اؤمور سورموشدو. هئچ کیمه قاپی آچمامیشدی - نه اسن کوله‌یه، نه یاغان یاغیشا، نه سیرتیق سرچه‌لره، نه ده کی، بی حیا لی اوغلان‌لارا. قاپی‌سینین دیریینی تاققیلدا‌دان هر کس اوندان بو سؤزلری ائشیتمیشدی؛
- جهنم اول، اؤلوم!
-من اؤلوم دئییلم! - قاپی دؤین قیشقیرمیشدی.
قاری ایسه جاوابیندا دئمیشدی:
- یوخ، من سنی یاخشی تانیییرام. اؤلوم سن، اما قیزا چئوریلمیسن. یاناغین‌داکی چیل‌لرین آلتین‌دان قابارمیش سوموک‌لرینی گؤرورم!
و یاخود بیر باشقاسی قاپینی آستاجا دؤیوردو:
- گؤرورم، سنی یاخشی گؤرورم. اؤلوم، - قاری باغیریردی. - سن داشیونانا چئوریلمیسن! قاپینی اوچ یئردن باغلامیشام، ایکی جفتیله برکیت میشم. یاپیشقان‌لی کاغیذلا بوتون دلمه-دئشیگی توتموشام. آچار یئرلرینه پارچا تیخامیشام، سوبایا گلن بورونو توز-تورپاقلا دولدورموشام، پنجره‌لری هؤرومچک تورو گؤرونمز ائدیب. ناقیل‌لری ایسه کسمیشم. هامی‌سینی. بیلیرسن نیه؟ اونا گؤره کی، سن بورا ائلئکتریک جریانی ایله گلمه‌یه‌سن. تئلئفونوم دا یوخ‌دور کی، گئجه‌نین یاری‌سی منی اویادیب اؤلوم ساعتینین یئتیشدیگینی اعلان ائده‌سن. قولاق‌لاریما پامبیق تیخامیشام: نه قدر دانیشسان دا، ائشی‌دن دئییلم. هه، بئله-بئله ایشلر. فیندیقبورون. ایتیل جهنمه، اؤلوم!
قصبه‌نین ساکین‌لری گؤزلرینی آچان‌دان اونو بئله گؤرموشدولر. اوزاق دیارلارین ساکین‌لری دایما اوندان دانیشیر، بو صحبت‌لری دینله‌ین اوشاق‌لار گئجه‌لر اوغرونجا قارینین دامینا دیرماشیر، کیرمیتین بیرینی بیر بالاجا قالدیریر و قارینین اینیلتی‌لرینی دینلییردی‌لر: «جهنم اول بورا‌دان، سن، قارا پالتارلی، آغارمیش و بوزارمیش صفت‌لی، اؤلوم! رد اول!» اطراف‌داکی‌لار دئییردی‌لر کی، بو قاری ابد یاشاردیر. دوغرودان دا اؤلوم قارینین ائوینه هارا‌دان گیره‌جکدی کی؟ حتی ائوینده عؤمور سورن بوتون قوجا میکروب‌لار بئله چوخ‌دان محو اولوب گئتمیشدی‌لر. تزه میکروب‌لار ایسه (اگر قزئت‌لرین یازدیغینا اینانساق) هر آی تزه آد آلتیندا بیر اؤلکه‌ده دولاشیر، ها باش ووروردولارسا، قارینین ائوینی دؤورلمیش توتون یارپاق‌لارین‌دان، داغ چاییرین‌دان، وحشی سارماشیق‌لاردان کئچیب ایچری دوشه بیلمیردی‌لر.
- او، هامینین باشینی یئیه‌جک، - یعنین‌دان دمیریولو کئچن قونشو شهرین ساکین‌لری بئله دئییردی‌لر.
- من اونلارین هامی‌سینین اؤلومونو گؤره‌جه‌یم، - قاری بئله دئیه-دئیه قاران‌لیقدا کورلار اوچون مخصوصی حاضیرلانمیش کارت‌لاری ایله پاسور آچیردی.
بئله-بئله ایشلر.
ایللر اؤتوردو. آرتیق هئچ کس، نه قیز، نه اوغلان، نه یول اؤتن آوارا، نه ده ساده یول یول‌چوسو اونون قاپی‌سینی دؤیموردو. ایلده ایکی دفعه ارزاق دوکانینین خیدمت‌چی‌سی، یئتمیش یاش‌لاریندا قوجا قارینین قاپی‌سی اؤنونه آغزیباغ‌لی پاریلدایان دمیر قوتولاردا اوستو شیر و قیرمیزی شیطان رسم‌لری ایله بزدیلمیش باغلاما‌لار قویوب گئدیردی. باغلاما‌لاردا قوش یئمین‌دن توتموش قایماق‌لی بیسکویته قدر، نه دئسن، تاپی‌لاردی. ائله وقت اولوردو کی، قاپی اؤنونه قویولموش باغلاما‌لارا بیر هفته ال دییلمیر، اونلاری گونش‌دن گونش ووروردو، آیدان آی. بوتون میکروب‌لار محو اولوردو. و گؤزل صاباح لارین بیرینده باغلاما‌لار یوخا چیخیردی.
قاری بوتون اؤمرو اوزونو گؤزلییردی. قولاق‌لاری سسده ایدی. بیر گؤزو اویاق اولوردو.
گون‌لرین بیر گونونده (بو، تخمینن اؤمرونون دوخسان بیرینجی ایلی، اوردی بهشت یئددینجی گونونه تصادف ائدیردی) مئشه‌دن گونش‌دن قارالمیش بیر اوغلان چیخدی. قارینین ائوی‌نین اؤنونده دایاندی. اینین‌دکی کوستیوم قیشدا دام‌دان تؤکولوب تورپاغین اوستونه النن قار کیمی آغاپپاق ایدی. اؤزو ده آوتوموبیلله دئییل، پیادا گلمیشدی. اوزونده زرره‌جه یول یورغون‌لوغو حس ائدیلمیردی. فراست‌لی و تمیز گؤرکمی وار ایدی. او، اسایا سؤیکنممیشدی، غرورلو ایدی، گونشین باشینی دؤیجیین‌دن قورخموردو. اوستونده اونا مانع اولا‌جاق هئچ بیر شئی یوخ ایدی. داها دوغروسو، ایچینده آچیق-یاشیلیمتیل مایع اولان بالاجا شیشه قاب‌دان باشدا الینده بیر شئی یوخ ایدی. شیشه‌یه دقتله باخیردی. بونا باخمایا‌راق، قارینین ائوی‌نین اؤنونده اولدوغونو او ساعت حس ائتدی. باشینی قالدیردی. قاپییا توخونمادی. آستاجا ائوین هندورینده دولاشدی. ایسته‌دی کی، قاری اونون بورادا اولدوغونو حس ائتسین. سونرا نظرلری رئنتگئن شوا‌لاری کیمی دیواری دلیب کئچدی. باخیش‌لاری قاری ایله قارشی‌لاشدی:
- آه! - قوپقورو بوغدا پئچئنیئ (بیسگویت)سوران قاری دیکسیندی. - سنسن! بیلیرم، یاخشی بیلیرم، بو گون کیمین قیافه‌سینه گیرمیسن!
- کیمین؟
- یئتیشمیش یئمیش دیلیمی کیمی جهره صفت بیر گنجین. اما سنین کؤلگن یوخ‌دور. نیه؟ ندن اؤترو؟
- اینسان‌لار کؤلگه‌لردن قورخور. اونا گؤره ده اونو مئشه‌نین کناریندا قویوب گلدیم.
- من باخمیرام، اما هر شئیی گؤرورم.
- او، - اوغلان حئیران‌لیقلا دئدی، - سیزین بئله باجاریغینیز دا وار...
- منیم سنی قاپیمین او اوزونده ساخلاماق باجاریغیم وار!
- سیزین عهده‌نیزدن گلمک منه سو ایچمک قدر آسان‌دیر، - اوغلان اؤز-اؤزونه پیچیلدادی.
- اودوزارسان. آند ایچیرم کی، اودوزارسان.
- من اودوزماغی سئومیرم. نه دئییرم کی... ساده‌جه، بو شوشنی قاپینین اؤنونه قویورام.
او، ائوین دیوارلارینین او اوزونده قارینین قلبی‌نین نئجه دؤیوندوگونو ائشیدیردی:
- دایان، ایچینده نه وار اونون؟ من بیلمه‌لییم کی، قاپینین اؤنونه قویولان ندیر؟
- یاخشی، - اوغلان دئدی.
- ده، تئز اول ده…
- بو شوشه قابدا، - اوغلان پیچیلدادی، - سیزین اون سککیز یاشینیزین تامام اولدوغو بیرینجی گون و بیرینجی گئجه وار!
- نئجه یعنی؟!
- ائشیتدیگینیز کیمی.
- گون و گئجه... اون سککیز یاشیم اولدوغو گون و گئجه؟
- بلی، بلی.…
- بو شیشه قابدا؟
اوغلان قابی یوخاری قالدیردی. گنج قادینین بدنی کیمی خوش گیرینتی‌لی و چیخینتی‌لی ایدی. شیشه قاب برق ووردو، یاشیل-قیرمیزیمتیل آلوو دیلیمینه بنزه‌دی. پلنگین گؤزلری‌نین ایچین‌دکی کؤز کیمی ایشیلدادی. گاه ایشیق ساچدی، گاه ناراهات-ناراهات آلوولاندی.
- اینانمیرام، - قاری قیشقیردی.
- اونو بورا قویوب گئده‌جه‌یم. من‌سیز شیشه‌دکی جؤوهردن بیر چای قاشیغی ایچین. گؤررسینیز، نه باش وئره‌جک.
- بو زهردیر؟
- یوخ.
- آنانین جانینا آند ایچ.
- آنام یوخ‌دور.
- بس نیه آند ایچه بیلرسن؟
- اؤز جانیما.
-اونو ایچن کیمی آیاق‌لاریمی اوزادیب گبره‌جه‌یم. سنه بو لازیم‌دیر، هه! سن بونو ایستییرسن؟
- عکسینه، بونو ایچیب دیریلجکسینیز.
- من کی، اؤلممیشم.
گنج گولومسه‌دی:
- دوغرودانمی؟
- دایان! قوی اؤز-اؤزوم‌دن سوروشوم. ائی، سن اؤلموسن؟ اؤلموسن؟ عمومیتله، سن یاشاییردینمی؟
- اون سککیز یاشینیزین تامام اولدوغو گون و گئجه... دوشونون.
- ائه، بو چوخ-چوخ اول‌لر اولوب! - قاری اسدی. تابوت قاپاغی کیمی برک-برک باغلانمیش پنجره‌نین اؤنونده سیچان کیمی ترپندی.
- ایچین، ایچین، قورخمایین. جمعی بیرجه قورتوم آلین. او گونو گئری قایتارین.
اوغلان یئنی‌دن شیشه قابی باشینین اوستونه قالدیردی. بئله ائتدی کی، یاشیلیمتیل جؤوهر گونشین شعا‌لاری آلتیندا برق وورسون. باخانا ائله گلسین کی، او، یامیاشیل گونش کیمی ساکیت و قایناردیر، ماوی-یاشیلیمتیل دنیز کیمی آستاجا قاباریر و چکیلیر:
- بو سیزین ان گؤزل ایلینیزین ان گؤزل گونوز ایدی.
- ان گؤزل ایلیمین، - قاری دوداقالتی میزیل‌داندی.
- بو ایلده سیز آلما کیمی پاریلداییردینیز. حیاتین شربتینی ایچمک اوچون ان مناسب واخت ایدی. بیرجه قورتوم، یالنیز او زامان سیز اونون شاهانه دادینی دویاجاقسینیز. بلکه دادینا باخاسینیز؟!
اوغلان شیشه توتدوغو علینی گئتدیکجه داها یوخاری قالدیریر و داها ایره‌لی گتیریردی. قفیل‌دن شوشه قاب سانکی بیر تئلئسکوپ اولدو. اونا هانسی طرف‌دن باخیرسان باخ، آرتیق خاطره‌لرده قالمیش ایللر جانلانیردی گؤز اؤنونده. اطراف یاشیل و ساری‌دیر. گونش‌لی بیر گونورتا چاغی کیمی. اوغلان شوشنی سیلکه‌له‌دی. ایستی، آغ ایشیق کپنک کیمی قانادلانیب هاوایا قالخدی. پنجره‌یه قوندو. چرچیوه‌ده سس‌سیز رویالین دیل‌لرینده چالینان موسیقییه بنزر بیر مئلودیا سسلندی. یوخولارین‌دان توخونموش کیمی یونگول، اودلو قانادلار شفق‌لره آیریلدی‌لار. پنجره چرچیوه‌سی‌نین هئچ نه سیزمایان دئشیک‌لرین‌دن کئچیب اوتاغا دولوشدولار. هاوا‌دان آسیلدی‌لار. قاران‌لیقدا پارچالانمیش بدن عضو‌لری کیمی ایشیلدادی‌لار.
- توتون، توتا بیلیرسینیزسه، توتون.
باخ بو دوداق‌لار، بو بورون، بو گؤزلر. گؤرونوب یوخ اولوردولار. هئچ ایزلری ده قالمیردی. یالنیز ماراق قالیردی. اونلارین اویاتدیغی اینانیلماز ماراق. ایستدیگی آنی یاخالامیش اوغلان سوسنی هاوادا توتماقدا داوام ائدیردی. اودلو کپنک قانادلاری کیمی دیلیم‌لنن ساری یاشیلیمتیل ایشیق نینکی یاخشیجا تیخانمیش پنجره چرچیوه‌لری آراسین‌دان ائوه، حتی قارینین اوندان دا محکم تیخانمیش اوریینه یول تاپیردی. اوغلان اونون نئجه تئز-تئز نفس آلدیغینی ائشیدیردی. قاری چالیشیردی قلبین‌دکی قورخونو اؤلدورسون، وحشی حس‌لرینی ایچینده بوغسون.
- یوخ، یوخ، آلدادا بیلمزسن! - ائله کال سسله باغیریردی کی، سانکی اوستونه شیغییان دالغا‌دان خلاص اولماغا چالیشیر، بوغولور، سویون آلتیندا چابالاییر، ال-قول آتیر، حیاتلا ویدا‌لاشماق ایستمیر. - هر دفعه یئنی قیافه‌ده دؤنورسن. هر دفعه یئنی ماسکا تاخیرسان. آنلایا بیلمیرم. چوخ‌دان تانیدیغیم سسله دانیشیرسان. کیمین سسی‌دیر بو؟ کیمین اولور-اولسون، نه فرقی وار کی. دیزیمین اوستونده آچدیغیم کارت‌لار دا سنین کیم اولدوغونو دئییرلر منه.
- اول-آخیر، گنجلیگیمیزین دوز ایگیرمی دؤرد ساعتی.
- منی یول‌دان چیخاردیرسان...
- ائله دئییل...
- ائله‌دیر. ائله. چیخان کیمی منی توتوب سویوق و قاران‌لیق یئره آپارا‌جاقسان. اوستومه تاختا یورغان سره‌جکسن. چونکی ایللرله سنی گیجبسر یئرینه قویموشام. بو ایلدن او ایله آتمیشام، لنگیتمیشم. اونلارین حیف ینی چیخا‌جاقسان من‌دن. اما یوخ. عبث چالیشیرسان.
- خانیم قیز، سیز چیخسانیز، یالنیز و یالنیز گؤزل الینیزی اؤپه‌جه‌یم. بون‌دان باشقا هئچ نه...
- منه بئله دئمه. آلدادا بیلمزسن. اونلار هامی‌سی آرخادا قالیب!
- آرخادا نیه؟! ایسته‌سه‌نیز، بیرجه آنین ایچینده، هامی‌سینی قایتارارسینیز.
- بیر آنین ایچینده، - قاری پیچیلدادی.
- چوخ‌دان مئشنی گزممیسینیز؟
- بیلمیرم. خاطرلاماق ایستمیرم. قوجا باشیمدا هر شئی آلت-اوست‌دور.
- خانیم قیز، - اوغلان دئدی، - باییردا اسرارنگیز یای گونودور. آغاج‌لارین آلتی یامیاشیل مبه‌ده بنزییر. قیزی‌لی آری‌لار خالچا توخویان کیمی او چیچک‌دن بو چیچه‌یه قونور. گؤزل ناخیش‌لار سالیرلار. قوجا پالیدین کوغوشون‌دان کهربا رنگ‌لی بال آخیر. آیاقیالین گزین چمن‌لری. دیزه‌جن چؤل نانه‌سینه باتین. چمن چیچک‌لرینی سئیر ائدین. باخین تالایا. یاخشی باخین! سانکی رنگارنگ کپنک‌لردن عبارت بولود ائنیب اورا. آغاج‌لارین آلتیندا هاوا سرین و تمیزدیر. درین قویونون بومبوز سویو کیمی. خترین ایستییر، ایچ دویونجا. یای گونو. همیشجاوان یای گونو.
- من ایسه قوجایام و قوجا اولا‌راق قالاجاغام.
- اگر منی دینله‌سه‌نیز، قالمازسینیز. چوخ ماراق‌لی بیر سؤودلشمه تکلیف ائدیرم. ان دوغرو یولو بودور... بیز بیر یئرده شنلنریک: سیز، من و گونش‌لی آوقوست گونو.
- بو نه سازیش‌دیر؟ منیم عهده مه دوشور؟
- بو دقیقه‌دن باشلایا‌راق ایگیرمی دؤرد ساعت خوشبخت و قایغی‌سیز حیات. مئشه‌یه قاچیب گیلمئیوه درجییک. بال یالایا‌جاق، شهره گئدیب هؤرومچک تورو قدر زریف و آغاپپاق یای پالتاری آلا‌جاق و قاتارا ایلشجییک.
- قاتارا؟!
- قاتارلا بیر ساعت‌لیق مسافه‌ده یئرلشن بؤیوک شهره یول‌لانا‌جاق، چاتان کیمی ناهار ائده‌جک و بوتون گئجنی فاسیله‌سیز رقص ائدجییک. سیزه ایکی جوت آیاققابی آلاریق. او قدر رقصه بیر جوت داوام گتیرمز.
- آه، منیم قوجا سوموک‌لریم... من یئریم‌دن چتین ترپنرم.
- گزمک ندیر؟! سیز قاچاجاقسینیز. اوچاجاقسینیز. رقص ائده‌جک، سانکی سما بویو سوزجکسینیز. بیز گؤیده آخان اولدوزا تاماشا ائده‌جک، گونشین غوروبونو ایزلیجییک. سحره یاخین گؤلون ساحلینده دولاشا‌جاق، گونش اوفوقده گؤرونن کیمی هئچ کیمین عمرو بویو یئمدیگی لذت‌لی سحر یئمیی یئیجییک. گونورتایادک نارین قومون اوزرینده کئف ائده‌جک، آخشاموستو بؤیوک بیر کونفئت قوتوسو آلیب یئنی‌دن قاتارا ایلشه‌جک، بلدچی کومپوستئری‌نین اوچوشان گؤی، یاشیل، نارینجی کونففئتتی‌لری‌نین موشاییتیله یئنی ائولنن‌لر کیمی هئچ کسه محل قویما‌دان خوشبخت‌لیک قانادلاریندا اوچا-اوچا کوکنار اتریله دولو مئشه‌یه گیره‌جک و سیزین ائوه یاخینلاشاجاییق...
سوکوت.
- وسسالام، - قاری میزیل‌داندی. - اما هله هئچ نه باشلانماییب.
سونرا سوروشدو:
- یاخشی بوتون بون‌لار سنین نیینه لازیم‌دیر؟ مقصدین ندیر؟
گنج خئییرخواه تبسم له گولوم سوندو:
- خانیم قیز، سیز ایله یاتماق ایستییرم.
قارینین بوغازی تیخاندی. قهرلندی:
- عمرومده بیرجه دفعه ده اولسون هئچ کیمله یاتمامیشام.
- بئله دئ... قاریمیش قیزسینیز!
- بونونلا فخر ائدیرم!
گنج تأسفله باشینی بولادی:
- نه دئمه‌لی، دوغرو ایمیش. سیز سؤزون اصل معناسیندا، قاریمیش قیزسینیز.
سونرا دینشه‌دی. ائودن سس گلمه‌دی.
ساکیتجه، سانکی کیمسه ایللرله آچیلمامیش گیزلی سو کرانینی بوروب آچدی، اوندان دامجی-دامجی سو سوزولمه‌یه باشلادی. قاری آغلاییردی.
- نیه آغلاییرسینیز؟
- بیلمیرم، - او هیچقیردی.
بیر آزدان قاری سوسدو. اوغلان اونون ساکیتلشمک اوچون کرئسلودا یئللندیگیینی حس ائتدی.
- یازیق قاری، - دئیه پیچیلدادی.
- منه «قاری» دئمه!
- یاخشی، - دئدی. - کلاریندا.
- منیم آدیمی هارا‌دان اؤیرندین؟ اونو هئچ کس بیلمیر آخی!
- کلاریندا، نیه سن او واخت بو ائوده گیزلندین؟ او زامان... اوزون ایللر بون‌دان اؤنجه...
- بیلمیرم. یادیم‌دان چیخیب... نه بیلیم. بلکه ده، قورخودان.
- ندن قورخوردون آخی؟
-قریبیدی. حیاتیمین اولینده یاشاماق‌دان قورخوردوم، سونرا - اؤلوم‌دن. همیشه ندنسه قورخموشام. اما سن منه دوزونو دئ... منیم او ایگیرمی دؤرد ساعتیم نه قدر داوام ائده‌جک... گؤل کناریندا گزینتی‌دن سونرا قاتارلا گئری دؤنوب مئشه یولو ایله ائویمه گلدیگیمیزدن سونرا، سن ایستدیگینی ائدن‌دن...
گنج اونو تلسدیرمیردی، سؤزونو کسمیر، فیکرینی قاریشدیرمیردی.
- ..... منیمله یاتان‌دان سونرا؟ - قاری پیچیلدادی.
- اون میلیون ایل، - دئیه گنج قارینین سوالینی جاوابلاندیردی.
- او، - قاری گوجله ائشیدیله‌جک سسله دئدی. - دوغرودانمی، بو قدر چکه‌جک؟!
اوغلان راضی‌لیقلا باشینی ترپتدی.
- چوخ‌دور، جاوان اوغلان. بو نئجه سازیش‌دیر؟ سن منه ایگیرمی دؤرد ساعت گنج‌لیک وئریرسن، من سنه اون میلیون قیمت‌لی ایللریمی.
- اونوتما. من ده اؤز قیمت‌لی ایللریمی سنه حصر ائده‌جم. سنی هئچ واخت ترک ائتمه‌یه‌جم.
- منیمله یان-یانا اوزانیب قالا‌جاقسان.
- بس نئجه؟!
- ائه جاوان، جاوان. ندنسه، سسین منه چوخ تانیش گلیر.
- منه دقتله باخ.
آچار دئشیگینه تیخانمیش تیخاج چیخاریلدی. همین دئشیک‌دن اونا گؤز زیللندی. گنج تارلا‌داکی گونباخان‌لارا و اونلارین گؤی‌دکی صاحبینه باخیب گولومسوندو.
- غریبه‌دیر، من کورام. اما گؤرورم. اینانا بیلمیرم.- قاری آغلادی. - دوغرودانمی، قاپینین اؤنون‌دکی اویل‌لی اوینچئستئردیر؟!
گنج دیللنمه‌دی:
- اویل‌لی سنه ایگیرمی بیردن آرتیق یاش وئرمک اولماز. آرا‌دان ایسه یئتمیش ایل کئچیب. هئچ دییشممیسن.
گنج حیات جؤوهری ایله دولو شیشه نی آستانایا بیر قدر ده یاخین قویدو. اؤزو کئچیب کناردا دایاندی.
- باجارارسان؟! - قارینین دیلی توپوق چالدی. - منی ده اؤزون کیمی جاوان ائده بیلرسن؟
اوغلان راضی‌لیقلا باشینی ترپتدی:
- ائه، اویل‌لی، اویل‌لی. دوغرودانمی، بو سنسن؟! قاری گؤزلییردی. گنجین خوشبخت و گمراه گؤرکمینه، گونشین شفق‌لری آلتیندا پاریلدایان ساچ‌لارینا و یاناق‌لارینا حسدله باخیردی.
داها بیر دقیقه اؤتدو:
- هه، نه قرارا گلدین؟ - جاوان دئدی.
- دایان! - قاری دئییندی. - قوی دوشونوم!
اوغلان حس ائدیردی کی، قاری تلم-تلسیک یادداشین‌دان بوتون اولوب-اؤتن‌لری کئچیریر. دارگؤزلو الک‌دن قوم النن کیمی الییر. اما یادا سالیناسی بیر شئی یوخ‌دور - هر شئی توزا و کوله بورونوب. خاطره‌لری اوجسوز-بوجاق‌سیز سحرا کیمی‌دیر. هئچ بیر یاشیل‌لیق نظره چارپمیر»، - دئیه اوغلان دوشوندو.
اوغلانین آغلین‌دان بو فیکیرلر اؤتن کیمی قاری دیکسیندی:
- غریبه‌دیر، - نهایت، او دونقول‌داندی. -ایندیجه منه ائله گلدی کی، ایگیرمی دؤرد ساعت گنج‌لییه هر شئیی قوربان وئرمک اولار. بو هم ده چوخ خئییرخواه ایشدیر.
- هه، کلاریندا، - گنج دیللندی. - بون‌دان دوغرو سئچیم اولا بیلمز.
کیلیدلر ترپندی، جفته‌لر جیریلدادی و قاپی تایباتای آچیلدی. دامارلاری چیخمیش قوپقورو ال گؤروندو، شیشه نی گؤتوروب گئری چکیلدی.
بیر دقیقه اؤتدو.
سونرا پولئمیوت آتشی کیمی صورت‌لی آیاق سس‌لری ائشیدیلدی. آرخا طرف‌دن اولان گیریشین ده قاپی‌لاری سرعتله آچیلدی. پنجره‌لرین چرچیوه‌لری قوپوب اوتون اوستونه دوشدو. سونرا پنجره شوشه‌لری چیلیکلندی. پنجره‌لردن باییرا توز پوسکوردو.
نهایت، گئنیش آچیلمیش گیریش قاپی‌سین‌دان بوش شوشه قاب باییرا آتیلدی، داشا دییب پارچا-پارچا اولدو.
و بودور، ائیواندا او گزیشیر. قوش کیمی ایتی و یونگول. گونش شفق‌لرینی اونون اوستونه سریب. ائله بیل قارا پرده‌لرین آرخاسین‌دان اوچوب صحنه‌یه قونموش بیر ملک‌دیر. سونرا همین او ملک سیما‌لی قیز پیللکن‌لرله ائندی، اوغلانین الین‌دن توتدو.
تصادفا یول اؤتن بیر اوغلان بو صحنه نی گؤردو. ائله تعجبله باخدی کی، گؤزلری آز قالدی هدقه‌سین‌دن چیخا. ائله‌جه برلمیش گؤزلری ایله ده اونلاری ترک ائتدی.
- نیه گؤره منه ائله باخیردی؟ - قیز سوروشدو.
- چوخ، چوخ، لاپ چوخ گؤزلسن.
- گوزگویه باخماق ایستییرم.
- یوخ، یوخ، لازیم دئییل.
- شهرده هامینین خوشونا گله‌جه‌یم؟ بلکه، بو منه ائله گلیر؟ منیمله ضرافت ائتمیرسن کی؟
- سن گؤزل‌لیک مجسسمه‌سیسن.
- دئمه‌لی، من قشنگم. اؤزوم بیلیرم. بو گئجه هامی منیمله رقص ائتمک ایسته‌یه‌جک. کیشی‌لر بیر-بیر منی رقصه دعوت ائده‌جک‌لر.
- هامی بیر نفر کیمی.
جیغیردا ویزیلدایان آری‌لارین و خیشیلدایان یارپاق‌لارین احاطه‌سینده دایاندی، گنجین یای گونشی کیمی گؤزل صفتینه باخیب سوروشدو:
- اویل‌لی، من ایستییرم کی، سن همیشه بئله مئهریبان اولاسان. هر شئی بیتن‌دن، بیز بورا دؤنن‌دن سونرا دا.
اوغلان اونون گؤزلرینه باخدی، بارماق‌لارینی یاناق‌لارینا توخون‌دوردو.
- هه، - دئدی، محببتله سیغاللادی، - هه.
- اینانیرام. من سنه اینانیرام، اویل‌لی.
و اونلار جیغیرلا قاچیب گؤزدن ایتدی‌لر. توز ایسه هاوا‌دان آسیلمیشدی. قاپی‌لار، پنجره‌لر تایباتای قالمیشدی. گونش آسان‌لیقلا ایچری گیره بیلر، قوش‌لار اورادا یووا‌لارینی قورار، بالا چیخاراردی‌لار. یای گول‌لری‌نین لچک‌لری ایسه یاز یاغیشی کیمی اوطاق‌لارا و هله ده بوش اولان یاتاغا سپلنردی. و یونگول یای کولیی گئنیش و مانعه‌سیز اوطاق‌لاری مخصوصی روحلا دولدوراردی. ایلکین و باشلانغیجین ترته‌میز روحو ایله. باشلانغیجین و باشلانغیج‌دان سونراکی ایلک ساعتین روحو ایله. او زامانین کی حیات آدی بیر ینه اوجو بویدا جیسمین یارانیشین‌دان باشلاییر. نه زامان کی، اطرافدا یالنیز ساکیت‌لیک و ساهمان وار، قوجا‌لیق حاقیندا صحبت اولا بیلمز.
مئشه‌نین لاپ درینلیگین‌دن وحشی دووشان‌لارین اورک دؤیونتوسونو خاتیرلا‌دان آیاق سس‌لری گلیردی. لاپ اوزاقدا قاتار فیت وئریردی. او قاتار شهره چاتماغا تلسیردی...